کورتکراو
دوای کوژرانی قاسم سولەیمانی، ئێران هەستی بە لاوازبوونی پێگەی جەماوەری خۆی لەناو شیعەکانی عێراقدا کردووە بەتایبەتی لە ئێستادا ك موقتەدا سەدر شەقامی لە دژی بەرژەوەندیەکانی ئێران لە عێراقدا جولاندووە. بۆ ئەوەش تاران بۆ پاراستنی هەژموونی خۆی لەو وڵاتەدا ئاڕاستەی سیاسەتی لە پاڵپشتی کردن لە زۆرینە شیعەدا بە پاڵپشتی کردن لە کەمینەکان دەگۆڕێت و پلانە ئابووری و گۆڕەپانی ئەرز ئەندام و ململانێکانی، لە بەغدا و باشووری عێراقەوە دەگوازێتەوە بۆ ناوچەکێشەلەسەرەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغداد.
ئێران لە ڕێگه‌ی دروستکردنی هێزی میلیشیایی لە ناو پێکهاتەکانی ناوچە کێشەلەسەرەکان و پڕچەکردنیان، وەك کارتێک لە دژی هەرێمی کوردستان و عێراق و پەیام ناردن بۆ نەیارە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەکانی بەکار دێنێت؛ وەك بە ئامانج کردنی بنکەکانی ئەمریکا لە هەولێر، بنکە سەربازیەکانی تورکیا لە نەینەوا و پاڵاوگە نەوتی و گازیەکانی هەرێم. هەروەها ده‌یه‌وێ ڕێگه لە هەر ڕێکكەوتنێک بگرێت ك لە داهاتوودا لەسەر ناوچە کێشەلەسەرەکان بێتە کایەوە وەك ئەوەی ك رێککەوتن لە سەر شەنگال کرا بەڵام لە رێگەی هاوپەیمان و گرووپەکانی سەر بەخۆی تاکوو ئێستا نەیهێشتووە جێبەجێ بکرێت.
بەگشتی ئەوەی ئێستا لە کەرکووك و نەینەوا ڕوودەدا، بە تایبەتی لە ناوچەکانی نێوان سنووری عێراق و هەرێمی کوردستان، مسۆگەرکردنی بەستنەوەی ئێرانە بە سوریا و بەستنەوەی چینە بە دەریای ناوەڕاست لە رێگای وشکانیدا و قایم کردنی پێگەی ئێرانە لە عێراق و هەرێمی کوردستان و هەروەها سەپاندنی هەژموونیەتی لە چیای شەنگالدا بە ئامانجی گوشار هێنان بە ئیسرائیل و پێشگرتن بە فراوان بوونی هەژموونی تورکیا و پلانە ئابووریەکانی لە عێراقدا و هەروەها لەیەک دابڕینی باشوور و رۆژئاوای کوردستانە لە یەکتری .
بۆ ئەمەش کاکەیەکان بەشێكن لە حەلقەی ونبووی ئەو پازێڵەی ك تاران مەبەستیەتی.
فەرماندە باڵاکەی سوپای پاسدارانی ئێرانیش لەلایەک بە دەستی هەڕەشەی حەشدی شەعبی و داعش، لەلایەکی دیکەش بە زمانی نەرم و باسکردن لە هاوبەشی ئیمامی عەلی لە نێوان کاکەیی و شیعەدا دەیەوێت کاکەیەکانیش وەك بەشێك لە کوردانی شەبەك و ئێزدی و پێکهاتەکانی ئاشووری و تورکمانە شیعەکانی ئەو سنوورە بخاتە ژێر رکیفی خۆی.
پێشەکی
ڕۆژی ٢٣ی ئەم مانگە بڵاو بوونەوەی هەواڵی سووكایەتیكردن بە گەنجێكی كاكەیی و دەستبردن بۆ رەمزی ئەو پێکهاتەیە لە كەركووك لە لایەن حەشدی‌شەعبیدا، نیگەرانی كاكەییەكانی لێكەوتەوەو لە ناو میدیاکاندا زۆری دەنگ دایەوە. بەڵام لە لایەن بەرپرسانی باڵای عێراق و دەسەڵاتی کوردی بە حزب و حکومەتەوە وەك پێویست گرنگی بەم بابەتە نەدرا. ئەوەی ك جێ سەرنج بوو؛ هاتنە سەرخەتی بەپەلەی ئێران بوو ك فەرماندەیەکی باڵای فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران وەك نێوەندگێڕی نێوان کاکەیەکان و حەشدی شەعبی ڕۆڵی سەرەکیی بینی بۆ چارسەر کردنی ئەم کێشەیە بێ ئەوەی یەك نوێنەری حکومەتی هەرێم و عێراق لەم پرسەدا ڕۆڵی هەبێت؛ وەك ئەوەی ئەم رووداوە لە شارێکی ئێران روویدابێت، ك ئەمەش بۆ ڕۆژنامەنووس و راگەیاندنەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق نەبووە جێ پرسیار!
لەم وتارەدا هەوڵدەدرێت ئاوڕێک لە دەستەکانی پشتەوەی ئەو کارە بدرێت و ناسنامەی ئەو فەرماندە ئێرانیە و ڕۆڵی لە کەرکووك و نەیونەوا و داواکاریەکانی لە کاکەیەکان و پیلانەکانی لە دژی هەرێمی کوردستان ئاشکرا بکرێت.
هەروەها ئامانجی ئێران ك لەچەن بەشی، ئەمنی، سیاسی و ئابووریدا خۆی دەگرێتەوەو تایبەتی بەشێكی پەیوەندیی بە ڕێڕەوی بازرگانی چین بۆ گەیشتنە سەر دەریای ناوەڕاست هەیە و بەشێکی پووچەل کردنەوەی پلانەکەی سەدرە بۆ خوێنەران روونبکرێتەوە.
لاواز بوونی پێگەی ئێران لە ناو شیعەکانی عێراقدا و گواستنەوەی هێز و ململانێکانی بۆ ناوچە کێشە لەسەرەکان
پێش کوژرانی قاسم سولەیمانی، ئێران کاتێک دەیەویست گوشار لە ئەمریکا و نەیارە عێراقیەکانی بکات، بەزۆری سەنتەری گوشارەکانی لە پارێزگای بەغدا و دەوروبەری بوو؛ هەندێك جاریش پارێزگاکانی باشووری عێراق. ئەمە وای کردبوو هەرێمی کوردستان دوور بێت لە مەیدانی شەڕ و ململانێکانی ئێران و ئەمریکا و نەیارەکانی؛ ك ئەمەیش لە ڕاستیدا هۆکاری سەرەکیی بووژانەوە و پێشکەوتنی هەرێمی کوردستان بوو لە ڕووی ئابووری و سەقامگیرییەوە، بەراورد بە بەشەکانی تری عێراق. بەڵام ئێستا تاران، باشووری کوردستان بە هەرێم و ناوچە کێشەلەسەرەکان، کردووەتە ناوەندێک بۆ دژایه‌تیکردن و ناردنی پەیام بۆ نەیارەکانی و زڵهێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەکان ك لە بەرەی دژی ئێراندان، ئەوەش بە شێوەی راستەوخۆ جارێک بە پاساوی بوونی ئەمریکییەکان، جارێكی تر بە پاساوی بوونی بنکەی حزبەکانی ڕۆژهەڵات و جاری تریش بە پاساوی بوونی ئیسرائیل بە مووشەکی باڵستی هەرێمی کوردستان دەکاتە ئامانج. ناراستەوخۆیش لە رێگەی دەست‌وپێوەندیەکانی لەناوچە کێشەلەسەرەکانەوە بنکەسەربازیەکانی تورکیا و پاڵاوگە نەوتی و گازیەکان و شوێنەگشتیەکانی هەرێمی کوردستان دەکاتە ئامانج.
هۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە ئەوەی ك لە چەند ساڵی رابردوودا و تایبەتی دوای کوژرانی قاسم سولەیمانی، ئێران لە عێراقدا تووشی کۆمەڵێک کێشە بۆتەوە ك بوونەتە سەرچاوەی نیگەرانی و مەترسی بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران؛ لە سەرووی هەموویشیانەوە لاوازبوونی پێگەی جەماوەریی ئێرانە لەناو شیعەکانی عێراقدا. بەڵگەیشمان بۆ ئەوە، سووتاندنی کۆنسوڵگەری و بارەگای لایەنە سیاسییەکانی نزیک لە ئێران بوو، دواتریش دابەزینی پێگەی لایەنگرانی ئێران لە هەڵبژاردنەکانی ئۆکتۆبەری ٢٠٢١ کە تا ئێستایش ئێران بەدەستییەوە دەناڵێنێت؛ تایبەتیش ئەو ئاڕاستە عێراقییەی کە موقتەدا سەدر سەکردایەتیی دەکات و راستەوخۆ داوای کەمکردنەوەی هەژموونی ئێران بەسەر جومگەکانی حوکمڕانی لە عێراقدا دەکات و پاش بوونی بەهێزی یەکەمی عێراق و شکاندنی ئوستورەی ئێران لەنێو ماڵی شیعەدا ئیتر (حەننانە) بوو بە مەرکەزی بڕیار لەبارەی پێکهێنانی حکومەتی نوێ و تاڕادەیەکی زۆر جادووی ئێرانی لەنێو ماڵی شیعەدا بەتاڵکردەوە.
ئەمەش وای کردووە ئێران بە سیاسەتی خۆیدا بچێتەوە و ستراتیژی خۆی لە پاڵپشتی کردنە زۆرینە شیعەی عێراق بە پاڵپشتی کردنە کەمینەکان لە ناوچەکێشەلەسەرەکان بگۆڕێت و پلانە ئابووری و گۆڕەپانی ململانێکانی، لە بەغدا و باشووری عێراقەوە بگوازێتەوە بۆ ناوچەکێشەلەسەرەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا و هەر وەها پلانی بەستنەوەی ئێران بە سووریا لە خانەقین - بەغداو ئەنبارەوە بگوازێتەوە بۆ خانەقین – کەرکووك – شەنگال.
فەرماندە ئێرانیەکە کێیە و چیی لە کاکەیەکان دەوێت؟
عەلی ئیقباڵپووڕ فەرماندەیەکی باڵای سوپای قودسی ئێرانە ك سەرپەرشتیاری کۆبوونەوەی نێوان وەفدی کاکەکیەکان و حەشدی شەعبیی کرد!
ئیقباڵپووڕ بۆ حیزبەکانی باشوور کەسێکی ناسیارە و بە "ئاغای ئیقباڵی" دەیناسن، لە ۹۰ـەکانەوە و تایبەتی لە سەردەمی شەڕی ناوخۆی نێوان یەکێتی و پارتی تا دەگاتە پیلانی ۱٦ی ئۆکتۆبەر ڕۆڵی سەرەکیی هەبووە و لە ئێستادا بەرپرسی مەلەفی کەرکووک و نەینەوایە لە سوپای قودسی ئێران. ئیقباڵپووڕ رێکخەر و بەرپرسی سەرجەم گروووپەکانی حەشدی شەعبیە لە کەرکووك و نەینەوا؛ ئێستاش ئەرکدارکراوە بۆ ڕاکێشانی کاکەیەکانی کەرکووك و دەشتی نەینوا بۆ چۆنە پاڵ ئێران. لە کۆبوونەوەکەش بە ئاشکرا باسی هەڕەشەی داعش و گرووپە جیهادیەکانی بۆ سەر کاکەیەکان کردووە و هاوکات بە باس کردنی ئیمامی عەلی وەک هاوبەشیەک لە نێوان کاکەیی و شیعەدا نەیشاردووەتەوە ك ئێران دەتوانی کاکەیەکان لە مەترسیەکانی گرووپە جیهادیەکان و لە سەرکێشیەکانی حەشدی شەعبی بیپارێزی. واتا ئەمە هۆشداریەکە لە شێوازی هۆشداریەکانی قاسم سولەیمانی ك لە سەروبەندی ریفراندۆامدا بە لایەنە کوردیەکانی وتبوو؛ (لەوە زیاترم پێ ناکرێت و تەنیا تا رادەیەک دەتوانم پێش بە حەشدی شەعبی بگرم هێرشتان نەکاتە سەر) .
ئێران لە کەرکووك و نەینەوا چیی دەوێت
له ڕوانگه‌ی ئێرانه‌وه، هێڵه‌كانی پشتیوانی ناوخۆیی به‌های رێگای خانەقین ـ کەرکووك، موسڵ - شه‌نگال بۆ سنوری عێراق و سوریا زیاد ده‌كات. له ئێستا ده‌روازه‌ی سنوری ره‌بیعه بۆ باكوری شەنگال له‌لایه‌ن هێزه‌كانی سه‌ر به حه‌شدی شه‌عبیەوە كۆنترۆڵ كراوه، له‌دیوی سوریاشه‌وه هه‌ردوو ناوچه‌كه له‌لایه‌ن هێزه‌كانی سوریای دموكرات كۆنترۆڵ كراون.
ئەگەر چی لە ئێستادا ده‌روازه‌ی ئه‌لقه‌ییم له شاری ئه‌نبار خاڵی سەرەکی ئێرانه بۆ چونه ناو سوریا، به‌ڵام ئاسان و له بارنیه بۆیان، چونكه له هه‌ردولاوه كراوه‌یه به‌ڕوی سوننه‌كاندا و بەپەیێ پێگەی سوننەکان و تایبەتی ڕۆڵێان لە کایەی سیاسی عێراقدا ك لە بەرەی دژ بە ئێران جێدەگرن و هاوکات دروستبوونی بەرەیەکی شیعەی دژ بە ئێران لە بەغدا و نەجەف، ئەمەش وا دەکات لە درێژخایەندا تایبەتی لە ڕووی ئەمنیەوە بۆ ئێران هێڵێکی مسۆگەر نەبێت و تارانیش ئەم ترسەی نەشاردووەتەوە.
بۆ ئەمەش ئێران هێڵی خانەقین ـ کەرکووك ـ دەشتی نەینەوا ـ تەلەعفەر ـ شەنگال بۆ گەیشتن بە سووریا لە چوارچێوەی ئامانجەکانی پرۆژەی هیلالی شیعی بە گۆنجاوتر دەزانێت. هێڵێک ك لە پێکهاتەکانی تورکمانی شیعه، ئاشووری، مەسیحی، کوردی فەیلی، شەبەک و کاکەیی و ئێزدی و هەروەها کوردە شیعەکانی شەنگال پێکهاتووە.
هێڵی شەمەندەفەر – ئێران – چین – دەریای ناوەڕاست
بۆ زیاتر کەڵک لێ وەرگرتن و کاریگەر بوونی ئەو ڕێگایەش ئێران خەریکە هێڵی شەمەندەفەری کرماشان تا سنووری خانەقین ڕابکێشێ و لەوێشەوە بە کۆنە هێڵی شەمەندەفەری نێوان کەرکوك و موسڵ نۆژەن بکاتەوە تا بە هێڵی موسڵ - حەلەبی گرێدەدا و لەوێشەوە بۆ سەر دەریای سپی ناوەڕاست،کە ئەوەش یەک مانای هەیە گەیشتنی هەموو شتێک ك ئێران بیەوێ بەو ناوچەیە. لە لایەکی دیکەش ئێران دەیەوێت ئەو هێڵە ببەستێتەوە بە گەورەترین رێڕەوی بازرگانی جیهان لە چینەوە بۆ ئەوروپا ك بە رێگای نوێ ئاوریشم ناسراوە. لە رووی مێژووییەوە رێگای ئاوریشم ئەو رێگایەیە کە چین بە ناوچەکانی رۆژئاوای ئاسیا تا کەناری دەریای ناوەراست گرێ دەدات.
هەر بەو مەبەستەش ئێران لە رۆژهەڵاتی وڵاتەکەی خەریکی جێبەجێ کردنی پرۆژەی هێڵی شەمەندەفەری خەواف – هەراتە وهەروەها لێژنەیەک لە نێوان ئەفغانستان، ئێران و چین بۆ جێبەجێکردن و دابینکردنی بودجەی پێویست بۆ پرۆژەی هێڵی ئاسنیی هەرات – مەزار و هێڵی ئاسنیی واخان – کاشغەر پێکهاتوە. واتا بەستنەوەی ئێران بە ئاسیای ناوەندی لە رێگای ئەفغانستانەوە، لەمالاشەوە بەستنەوەی ئێران بە رۆژئاوای ئاسیا و دەریای ناوەراستەوە لە رێگای عێراق و سووریاوە!
لە لایەکی دیکەشەوە تاران لە پلانی دایە هێڵی شەمەندەفەر لە بەندەری عەباسەوە ببەستێتەوە بەسرە ك لەویشەوە لە پارێزگای واست و دیالەوە تێدەپەرێت و تاکوو گرێبداتەوە ئەو هێڵە ئاسنیەی خانەقین – شەنگال لە لایەکیش بۆ بەغدا و نەجەف ، بەو مەبستەش ئێران لە خانەقینەوە تاکوو کووت واتا پارێزگاکانی دیالە و واست، لیوای حەشدی کوردی فەیلیی لە ژێر ناوی لیوای ١١٠ پێکهێناوە ك دەتوانی بۆ مەبەستی خۆی بە کاریان بێنێت. هەر وەک بینیمان چۆن دەستێان بەسەر دەروازەی سنووری مەنەڵی – سەومار گرتبوو و حکومەتی ناودەنیش هیچ دەسەڵاتێکی بەسەرەوە نەبوو تا ئەوەی ناچار بوو هێزی دیژەتێرۆر بۆ کۆنتڕۆڵ کردنی دەروازە سنوورەیەکە بە کات بهێنێت.
بەم شێوەش ئێران دەیەوێت پێش بە پرۆژەی هێڵی شەمەندەفەری تورکیا لە زاخۆوە بۆ بەسرە بگرێت ك لە پلانی تورکیادا هەیە و هاوکاتیش لە ئەگەری جێبەجێ کردنی پرۆژەی هێڵی شەمەندەفەری هەریمێ کوردستان لە زاخۆ بۆ خانەقین نەهێڵێت وەک رێڕەوێکی بازرگانی جیهانی بایەخ پەیدا بکات!
چیای شەنگال
ئێران بۆ گەیشتن بە چەندین ئامانج چاوی لە سەر شەنگالە و لە هەوڵدایە بۆ خۆی یەکلایی بکاتەوە.
یەک لەو ئامانجانەی ئێران گوشار هێانەنە بە ئیسرائیل، هەڕەشەیەك لە سەر ئاسایشی ئیسرائیل ك پێشتر سەدام حوسەین تاقیی کردوەتەوە.
بەگوێرەی هەڵكەوتە جۆگرافییەكەی، بەرزاییەكانی شەنگال بووە ئەو شوێنەی سەدام موشەكبارانی ئیسرائیلی لێبكات، ئەوەش لە ساڵی ١٩٩١ـدا سوپای عێراق بە فەرمانی سەدام حسێن بە درێژایی دوو مانگ لە چیای شەنگالەوە ٣٩ موشەكی جۆری سكۆد-ی ئاڕاستەی ئیسرائیل كرد. چونكە چیای شەنگال وەك ناوچەیەکی شاخاوی و سیتراتیژی سەربازی لە رۆژئاوای ئاسیا بۆ ئێران، تاكە شوێنە دەتوانێت نزیکترین مەودای ئاسمانی بۆ بە ئامانج کردنی تەلئەبیب دەستەبەر بکات.
دووهەمین ئامانجی نەیارەکانی کورد لە شەنگال، دابڕینی باشوور و رۆژئاوا. چونکە چیای شەنگال و چیای قەزوان (عەبدولعەزیز) لە دیوی رۆژئاوا درێژکراوەی یەک هێڵن. لە ڕووی جۆگرافیاوە شەنگال و دەورووبەری گرنگترین خاڵی پێکەوە بەستنەوەی باشوورو رۆژئاوای کوردستانە، بۆیە هەوڵێکی زۆر هەیە شەنگال بە تەواوەتی لە باشووری کوردستان و رۆژئاوای کوردستانیش داببڕێت. بەوەش پردی پەیوەندیی نێوان باشوور و رۆژئاوا ناهێڵدرێت و دوو بەشی گرنگی کوردستان بەتەواوەتی لەیەکتر دادەبڕدرێن. پەلامارەکەی داعش و بۆردومانەکانی تورکیا، گەمارۆکانی سەر شەنگال و پڕچەک کردنی پێکهاتەکان لە لایەن ئێرانەوە لەو چوارچێوەیەدان. ئەگەرچی تورکیا و ئێران لەسەر ئەم پرسە هاوڕان، بەڵام زۆر ئامانجی دژ بەیەکی دیکەی نێوان ئەو دوو وڵاتە لەسەر شەنگال وای کردووە بۆ گەیشتن بەم ئامانجە هاوپەپیمان نەبن و تەنانەت دژی هەبوونی یەک بن لە شەنگالدا.
بۆ دەوڵەتی تورکیاش شەنگال گرنگیەکی ستراتیژی گەورەی هەیە، هەم بۆ فراوان کردنی هەژموونی ئابووری و سیاسی خۆی لە عێراق و قایمکردنی جێپێی خۆی لە موسڵ و لە لایەک بڕینی پردی پێوەندی قەندیل و رۆژئاوا و هەم بەو ئامانجەی بیکاتە فشار لەسەر رۆژئاوای کوردستان، چونکە شەنگال چەند بۆ ناوچەکانی دەوروبەری گرنگە، زیاتریش بۆ رۆژئاوای کوردستان وەك پشتێنەی قەڵا بۆ پاراستنی حەسەکە و قامیشلۆ گرنگە، بۆیەش پەکەکە هەر زوو درکی بە رۆڵی ستراتیژیی شەنگال کرد، ك شەنگالی لە داعش پاراست و ئێستاش ئامادەیە هاوپەیمانیەتی لەگەڵ هەر هێز و لایەنێكدا بکات ك دژی دەستبەسەرداگرتنی شەنگال بێت لە لایەن تورکیاوە، هەر وەك ئەوەی زۆرجار لە میدیاکانی پارتیەوە، پەکەکە لە شەنگال بە هاوپەیامنیەتی لەگەڵ ئێران تۆمەتبار دەکرێت؛ ئەگەر چی پەکەکە و ئێران لەم قۆناغەدا بۆ رووبەرووبوونەوەی تورکیا لە شەنگال پێویستیان بەیەکتری هەیە، بەڵام تاران و پەکەکە خۆیان وەک هاوپەیمانێکی هەتاهەتایی نابینن، بۆ ئەوەش لە لایەک پەکەکە خەریکی رێکخستنی گرووپ گرووپ لە کوردانی ئێزدیە و لەولاشەوە تاران جیا لە کەمینەیەك لە کوردانی ئێزدی بەوپەڕی توانایەوە خەریکی رێکخستنی کوردە شیعەکانی شەنگالە، ئەو کوردانەی ك بە تەواوەتی لە لایەن دەسەڵاتی کوردیەوە بە حکومەت و حزبەوە فرامۆش کرابوون ئەمڕۆ دەبنە گەورەترین کارت بە دەست ئێرانەوە!
کۆتایی
ئێران لە هەوڵدایە کەمینە بێ هێزەکان هێزدار بکات و لە بەرژەوەندی خۆی بەکاریان بهێنێت.
ئەمەش نە بەواتای ئەوەی ئێران دەستبەرداری شیعه بووبێت بەڵکوو بەم شێوەیە هێڵکی ئەمن لە خانەقینەوە بۆ شەنگال بۆ ئامانجە سیاسی و ئابووریەکانی مسۆگەر دەکات و هەرکاتیش بیەوێت وەک کارتی فشار لە دژی بەغدا و هەرێمی کوردستان بەکاری دێنێت. بۆ ئەوەش ك بتوانی ئەو هێڵە بە مسۆگەری بۆ خۆی بهێڵێتەوە لە ڕێگه‌ی پەیڕەوکردنی هەمان سیاسەت، ڕێگه دەگرێت لە هەر ڕێکكەوتنێک بۆ چارەسەکردنی ناوچەکانی ماددەی ١٤٠، جا چ عێراقی بێت یان نێودەوڵەتی؛ وه‌ك چۆن لە ڕێکكەوتنی شەنگال لە نێوان حکوومەتی عێراق و هەرێمی کوردستاندا بینیمان. بەڵام لەبەر جێگیرکردنی حەشد لەو ناوچانە و دروستکردنی گرووپی میلیشیا و چەکداری سەر بە خۆیان لە شیعەکانی شەنگال و ئێزیدییەکان و پڕچەکردنیان، تا ئێستایش حکوومەت نه‌یتوانیوه بگەڕێتەوە بۆ شەنگال؛ بە جۆرێک ك ناوچەیەکی دابڕاویان دروست کردووە، نە دەوڵەتی عێراق دەسەڵاتی بەسەرەوە هەیە نە هەرێمی کوردستانیش. بەهەمان شێوەش دەیانەوێت ئەم سیاسەتە لە تەواوی ناوچەکێشەلەسەرەکان پەیڕەو بکەن.
بۆ ئەوەش کار بۆ چەکدارکردنی پێکهاتە جیاوازەکانی ئەو ناوچانه و کۆکردنەوەیان لە چوارچێوەی گرووپەکانی حەشدی شەعبی دەکات، بۆ نموونە لە پارێزگای نەینەوا لیوای (٣٠)یان بۆ کوردی شەبەك دروست کردووە، هەروەها لە تەله‌عفەریش لیوای (٥٣)یان بۆ تورکمانە شیعەکان دروست کردووە؛ ته‌نانه‌ت لە حەمدانییەیش لیوای (٥٠)یان بۆ ئاشوورییەکان دروست کردووه. ئەمە لە سنووری پارێزگای کەرکووكیش بە هەمان شێوەیە.
تەنانەت ئێران بۆ زیاتر راکیشانی کوردانی فەیلی لە پارێزگاکانی واست، دیالە، بەغدا و کەرکووک لەسەر ئاستی عێراقیدا کەناڵی ئیشراقی (الإشراق) داناوە و بایەخ بە کوردانی شیعە و بە تایبەت فەیلی دەدات، بەرنامەی دینی و سیاسی و کۆمەڵایەتی بە زمانی کوردی و بە تایبەت شێوەزاری فەیلی پەخش دەکات، بابەتێك ك لە خیتابی سیاسی و سیاسەتیی میدیایی باشووری کوردستاندا غیابە!
ئەوەی ك ماوە پێکهاتەی کاکەیەکانن لە خانەقینەوە بۆ دەشتی نەینەوا تاکوو ئێستا ملێان بە خواست و داخوازیەکانی ئێران نەداوە.
کاکەیەکان ئەگەرچی لە ئاستی عێراق و هەرێمی کوردستاندا بەپەیێ پێگەی جەماوەری هێزێکی یەکلاکەرەوە نیین، بەڵام لە ناوچەدابڕاوەكاندا هەم لە رووی جەماوەری و هەم هەڵکەوتەی جۆگرافی شوێنی نیشتەجێبوونیان، هێزێکی کاریگەر و یەکلاکەرەوەن، تایبەتی بۆ گەشیتنی تاران بەو ئامانجە چەند جەمسەریەی ك هەیەتی.
بۆ ئەمەش سووکایەتی کردن بە کاکەیەکان و هاوکات بەپەلە دەستێوەردانی سوپای قودسی ئێران لەو پرسەدا، هوشداریەک بوو بە کاکەیەکان، هەر وەک چۆن پێشتریش لە دەشتی نەینەوا بە ئازاردانی کەمینەکانی مەسیحیی، ئاشووری و کوردانی شەبەک هەمان کارێان کرد.
لە ئێستادا ته‌رازوی هێز له کەرکووك و نەینەوا له به‌رژه‌وه‌ندی ئێراندایه، به‌ڵام هێشتا له نیوه‌ی ئه‌و رێگایەدایه وئێران بەگشتی دەیەوێت هەم لەڕووی هێزی سەربازی و هەم ئەوەی بە دروستکردنی پێگەی جەماوەری لە ناو پێکهاتەکاندا نفوزی خۆی لەناو ئەنجوومەنی شار و پارێزگاکان قایم بکات و ئەو هێڵە بە مسۆگەری بۆ خۆی بهێڵێتەوە و هاوکاتیش بتوانی لەم رێگەوە کۆرسی کۆتای کەمینەکانیش لە پەرلەمانی عێراق لە بەرژەوەندی خۆی یەکلایی بکاتەوە. وەک ئەوەی ك بینیمان لە كۆی پێنج كورسی كۆتای مەسیحییەكان لە عێراق، گروپی بابلیونی ڕەیان كلدانی كە بالێكی چەكداری حەشدی شەعبییە چوار كورسییانی مسۆگەر كردووە.
ئەمە کۆتایی یاریەکە نییە بۆ ئێران، بەڵام ئەگەر پێکهاتەکان تایبەتی کەمینە مەزهبیە کوردەکان وەک هەمیشە فرامۆش کراو بن و ئاوڕێان لێ نەدرێتەوە و خاوەنداریەتیان لێ نەکرێت وەک فەیلیەکان و شەبەک و ئەم دوایەش کاکەیەکان، ئەوە وەک کەمینەیەک لە ناو ئاگری عێراقدا بۆ پاراستنی خۆیان ناچارن لە پاڵ ئێران یان هەر هێزێکی دیکە خۆیان ببیننەوە!